İmam Hatip ortaokullarında örgün eğitimle hafızlık projesinin uygulanması ve yönetimine dair paydaş görüşlerinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı imam hatip ortaokullarında örgün eğitimle hafızlık projesinin uygulanması ve yönetimine dair paydaş görüşlerinin incelenmesidir. Bu araştırma nitel ve nicel yöntemlerin birlikte kullanıldığı karma yöntemde açıklayıcı desende gerçekleştirilmiştir. Nicel boyutunda tarama, nitel boyutunda ise olgubilim (fenomenoloji) modeli tercih edilmiştir. Araştırmanın evrenini İstanbul ilinde imam hatip ortaokullarında örgün eğitimle hafızlık projesini yürüten, 20 okulun yöneticileri, öğretmenleri ve bu okullarla işbirliği yapan Kur'an kurslarının yöneticileri, Kur'an kursu öğreticileri ile tüm veliler oluşturmaktadır. Örneklemi ise, 16 okul yöneticisi, 18 kurs yöneticisi, 83 öğretmen, 73 Kur'an kursu öğreticisi, 428 veli ve 7. sınıfa devam eden 12 öğrenci olmak üzere toplam 630 kişidir. Araştırmada ölçek ve yarı yapılandırılmış görüşme formu ile veri toplanmıştır. Nicel verilerin analizinde SPSS 20.00 programından yararlanılmıştır. Katılımcıların özelliklerine ilişkin demografik bulguların elde edilmesi sürecinde frekans analizleri yapılmış, ölçek ifadelerine verilen yanıtlar ise her bir katılımcı grubu ayrımında tanımlayıcı istatistikler kullanılmıştır. Öte yandan, demografik özelliklere ilişkin olarak yapılan fark analizlerinde, verilerin normal dağılım sergiledikleri dikkate alınarak parametrik testlere (t-testi, ANOVA) başvurulmuştur. Nitel verilerin analizinde ise yarı yapılandırılmış görüşme soruları ile elde edilen veriler betimsel analiz yöntemi ile incelenmiştir. Araştırma sonucunda imam hatip ortaokullarında örgün eğitimle hafızlık projesinin eğitiminin etkisi ve hafızlık eğitiminin yönetimi hakkında yöneticilerin, öğreticilerin, öğretmenlerin ve velilerin görüşlerine başvurulmuştur. Bu bağlamda katılımcıların hafızlık eğitiminin etkisi ile ilgili olumlu algılarının yüksek düzeyde olduğu ancak Kur'an kursu öğreticilerinin hafızlık projesine öğrenci seçmelerinin daha isabetli yapılması gerektiği yönünde görüş beyan ettikleri tespit edilmiştir. Hafızlık eğitiminin yönetimi boyutuyla ilgili olarak ise katılımcıların tamamı olumlu yaklaşım sergilemiştir. Hafızlık eğitiminin yönetimi boyutunda en yüksek ortalama okul yöneticilerine aittir. Bu bağlamda en düşük ortalamalar ise Kur'an kursu öğreticilerine aittir. Ayrıca araştırmada örgün eğitimle hafızlık eğitimi yönetimi ve hafızlık eğitiminin etkisine ilişkin katılımcıların görüşleri yaş, cinsiyet, medeni durum, eğitim düzeyi, meslekteki yıl, mezun olunan eğitim programı, hafızlık durumları ve katılımcı gruplarına göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediği incelenmiştir. Sonuç olarak medeni durum, eğitim düzeyi ve katılımcı grupları arasında anlamlı bir farklılık olduğu görülmüştür. Öte yandan örgün eğitimle hafızlık projesi ile ilgili öğrencilerin görüşleri incelenmiş ve öğrencilerin hafızlık projesi ile ilgili genel olarak olumlu görüşleri öne çıkmıştır. Ancak öğrencilerin proje eğitiminde 7. sınıfta okulla hafızlık eğitimini birlikte yürütmekte zorlandıkları bulgusuna ulaşılmıştır.

The objective of this study is to examine the common views on the implementation and management of tahfiz project (Quran memorization) with formal education in imam hatip secondary schools. This research was carried out in an explanatory design using a mixed method, where qualitative and quantitative methods are used together. While scanning model was preferred for the study's quantitative dimension, phenomenology model was preferred for its qualitative dimension. The population of the study consists of administrators and teachers of 20 schools that carry out the tahfiz project with formal education in imam hatip secondary schools in Istanbul and administrators of Quran courses cooperating with these schools, teachers of the Quran courses, all parents, and 12 students. There are 630 samples in this study, consisting of 16 school administrators, 18 course administrators, 83 teachers, 73 Quran teachers, 428 parents and 12 students attending 7th grade. The study data were collected with a scale and semi-structured interview form. SPSS 20.00 program was used to analyze the quantitative data. In the process of obtaining demographic findings related to the characteristics of the participants, frequency analysis were made, and the responses to the scale expressions were used as descriptive statistics for each participant group. On the other hand, in the gap analysis made regarding the demographic characteristics, parametric tests (t-test, ANOVA) were used taking into account the normal distribution of the data. In the qualitative data analysis, the data obtained through semi-structured interview questions were analyzed by descriptive analysis. At the end of the study, the administrators, teachers, and parents were consulted regarding their opinions about the educational effect of the tahfiz project with formal education in imam hatip secondary schools and about the tahfiz education management. In this context, it was found that the participants' positive perceptions about the educational effect in becoming a hafiz are at a high level, but the Quran teachers stated that the selection of students for the project should be done more accurately. Regarding the tahfiz education management, all participants took a positive attitude, with schools administrators showing its highest average. In this regard, the Quran teachers showed the lowest averages. Moreover, the study also examined whether the participants' opinion regarding the tahfiz education management with formal education and the educational effect in becoming a hafiz differ significantly according to age, gender, marital status, education level, years of professional experience, graduated educational program, status of a hafiz and participant groups. This study found a significant difference between marital status, education level and participant groups. On the other hand, students' opinions about the tahfiz project with formal education were examined and they showed positive attitude about the project in general. However, it was found that the students had difficulty in studying at school and becoming a hafiz at the same time.