Arap Baharı sonucu ekonomik değişim ve doğrudan yabancı yatırımlar arasındaki nedensellik ilişkisi: Cezayir örneği

Abstract

Küreselleşmenin dünya ekonomisi üzerindeki etkisi ile ticari ve teknolojik sınırlar ortadan kalkmış, sermaye transferleri önündeki engellerin büyük oranda azalması ile doğrudan yabancı yatırımlara (DYY) olan ilgi artmaktadır. Bu bağlamda son yıllarda gelişmekte olan ülkelerde doğrudan yabancı yatırım önem teşkil etmektedir. Ancak doğrudan yabancı yatırımı etkileyen pek çok siyasi, ekonomik ve kurumsal faktör bulunmaktadır. Bu faktörlerden birisi de bir ülkenin içinde bulunduğu siyasal istikrardır. Nitekim siyasi istikrar bir ülke ekonomisinin gelişimi ve buna bağlı olarak ekonomik unsurları doğrudan etkileyebilecek en önemli faktörlerden biridir. Siyasi belirsizliğin hüküm sürdüğü ortamlar doğrudan yabancı yatırımları ciddi anlamda olumsuz yönde etkilemektedir. 2012 yılında gerçekleşen Arap Baharı bölgesel hatta küresel anlamda pek çok ülke ekonomisini etkilemiş, doğrudan yabancı yatırımların yön değiştirmesine neden olmuştur. Bu çalışmada Arap Baharının Cezayir'e yapılan DYY' ların üzerindeki etkisi ampirik olarak incelenmiştir. Çalışmada Dağıtılmış Otoregresif Sınır Testi (Autoregressive Distributed Lag-ARDL) ve hata düzeltmeye dayalı nedensellik modellerini kullanarak nedensellik ilişkileri araştırılmıştır. Augmented Dickey-Fuller (ADF) & Philips-Perron (PP) birim kök testleri, en az iki değişken seri arasındaki ilişkide eşbütünleşme olup olmadığını test etmek için kullanılmıştır. Analizde kullanılan veri seti 1990- 2019 dönemi Dünya Bankası yıllık verilerinden oluşmaktadır. ARDL hata düzeltme analiz sonuçlarına göre, uzun ve kısa dönemde DYY değişkeninin; Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GSYH), istihdam, sanayi katma değeri, sanayinin toplam istihdam içindeki yüzde payı, ihracat, sermaye, büyüme, dışa açıklık, döviz kuru ve petrol fiyatları değişkenleri üzerinde çift yönlü istatiksel anlamlı bir ilişki bulunmamıştır. Arap Baharının, Cezayir'e yapılan DYY' ların üzerinde herhangi bir etkisi olmadığı tespit edilmiştir. Bu, Cezayir'in Arap Baharı öncesi ve sonrasında yaptığı reformlar nedeniyle süreçten diğer komşu ülkelere göre daha az etkilenmesi ile ilgili olabilir. Bunun yanında, Cezayir hükümetinin ekonomik verilerini uluslararası resmi kaynaklarla paylaşımında yaşanan aksaklıklar nedeniyle, raporlanan verilerin ülke gerçeklerini yansıtmaması olasılığı da model sonuçlarını etkilemiş olabilir.

With the effect of globalization on the world economy, commercial and technological borders have disappeared, and the interest in foreign direct investments has increased with the decrease in the obstacles to capital transfers. In this context, foreign direct investments have been important in developing countries in recent years. However, political, economic, and institutional factors affect foreign direct investments. One of these factors is the political stability of a country. Political stability is one of the most important factors that can directly affect a country's economy and economic elements. Environments in which political uncertainty prevails seriously affect foreign direct investments negatively. The Arab Spring that took place in 2012 affected the economies of many countries, regionally and even globally, and caused many foreign investments to change direction. In this study, the effect of the country's economy on foreign direct investments was empirically tested for Algeria during the Arab Spring period. In this study, a causality test was applied using the Autoregressive Distributed Lag (ARDL) model. Augmented Dickey-Fuller (ADF) & Philips-Perron (PP) unit root tests were used to test whether there is cointegration in the relationship between variable series. The data set used in the analysis consists of the World Bank annual data for 1990-2019. According to ARDL error correction analysis results, no statistically significant relationship was found between FDI and GDP, employment, industry value-added, industry's percent share in total employment, exports, capital, growth, openness, oil prices, and exchange rate in the long and short-run. It has been determined that the Arab Spring did not have any effect on FDI to Algeria. It may be related that Algeria was less affected by the process than other neighboring countries due to its reforms before and after the Arab Spring. In addition, the possibility that the reported data do not reflect the country's realities may have affected the model results due to the disruptions experienced by the Algerian government in sharing its economic data with official international sources.