Sultangazi Belediyesi sınırları içinde kalan, su kemerlerinin kültürel mirasın kente entegrasyonu bağlamında değerlendirilmesi

Abstract

İnsanlığın ve canlıların var oluşundan itibaren su, bir yaşam kaynağı olmuştur. Su olmadan yaşamak imkansızdır. İnsanlar hayati öneme sahip olan su için mücadele ederek ulaşmaya çalışmıştır. Göçebe halinde yaşadığı dönemlerde çadırlarını daima su kenarlarında kurmuşlardır. Bu sabit şehir devletlerinin kurulmasında da önem arz etmiştir. Ancak artan nüfus karşısında şehirler, su kenarlarından uzak yerlere doğru genişlemiş ve yaşam kaynağı suyun bu yerleşim alanlarına iletilmesi için muhtelif yöntemler geliştirmişlerdir. Bu nedenle suyun iletilmesinde isale hatları oluşturulmuştur. İsale hatları dönemin malzemeleri kullanmak suretiyle gerçekleştirilmiştir. Tarih boyunca İstanbul eşsiz güzelliği karşısında muhtelif devletlerin savaşlarına konu olmuştur. Roma, Bizans ve Osmanlı İmparatorluğu egemenliği altında kalmış olan İstanbul'da göçler nedeniyle nüfus artış göstermiş ve özellikle kurak geçen yaz günlerinde susuzluk yaşanmıştır. Susuzluğa çare aranmış ve İstanbul'un kuzeyinde bulunan ve "Belgrad Ormanları" olarak adlandırılan alanlarda temiz dereler ve su kaynakları tespit edilerek suyun İstanbul'a getirilmesi için çalışmalar başlatılmıştır. Roma İmparatorluğu döneminde de muhtelif su yolları yapılmış ancak deprem ve savaşlar nedeniyle harap olduğundan Kanuni Sultan Süleyman döneminde Mimarbaşı olarak görev yapan Mimar Sinan konu ile ilgili çalışmaları yapmak üzere görevlendirilmiş ve bu kalıntıları kullanmak suretiyle Kırkçeşme su yollarını oluşturmuştur. Su yolları oluşturulurken aynı zamanda suyun bol olduğu, zamanlarda biriktirilerek kurak mevsimlerde kullanmak üzere bentler, havuzlar, sarnıçlar ve galeriler yapılmıştır. Günümüzde Kırkçeşme su yollarının bir kısmı Sultangazi İlçesi sınırları içinde olup kısmen kullanılmaktadır. Ancak kullanılmayan kısımlarının gerekli çalışmalar sonucunda geçmişten günümüze kalan nadir mimarlık eserleri olan su kemerlerinin korunarak gelecek kuşaklara tanıtılması önem arz etmektedir. Özellikle ilkokul seviyesinden başlamak üzere gerekli tanıtımların yapılması, eski eserlerin bir ata yadigarı olduğu anlatılmalıdır.

Water has been a source of life since the existence of human being and other living creatures. It is impossible to live without water. Human beings have long straggled to reach the water. When they were living as nomads, they always set their tents next to the waterways. This is also true for the settlements of permanent states. With the population growth, cities enlarged to the outskirts of waterways and there has been several ways to take the water to those places. Water pipeline is constructed to take the water. It is done by using the current assets of the era. Istanbul has long been a battlefield among many countries for its unique beauty through the ages. Istanbul, which has been ruled by Rome, Byzantine and Ottoman Empires, experienced drought especially during the days of summer season with no enough precipitation. Solutions are sought to the draught, and clean streams and water sources are located in the northern part of Istanbul which is also called Forestry of Belgrad, and studies are launched to take the water to the city of İstanbul. During the Roman Empire times, several waterways had been constructed but since those were destroyed as a result of the wars, Mimar Sinan, who was the chief architect of the Kanuni Sultan Süleyman era, was assigned to work on the issue and Mimar Sinan built the Kırkçeşme waterways by using the remains of the old Roman waterways. Pools, cisterns, dams, and galleries are constructed to collect the water during the rainy days to use it in case of draught while building the waterways. Today, some Kırkçeşme waterways are in the limits of Sultangazi District and they are partly operational. But, the protection of those parts of the aqueducts as the rare remains from the past to the present with restoration and the publicity of them to the new generations are of utmost importance. Specifically, education on waterways should start from the beginning of elementary education and it should be taught that those old constructions are the national heritage.