Roman kadınlarında toplumsal cinsiyet ve katılım: İzmir örneği

Abstract

Bu çalışmanın konusunu, Roman kadınlarında toplumsal cinsiyet ve bunun katılım performansına yansıması oluşturmaktadır. Çalışmada, Üçüncü Dalga Kadın Hareketi içinde gelişmiş olan "çoklu kimlik" ve "çoklu ezilme" biçimine dikkat çeken kesişimsellik perspektifi esas alınarak toplumsal cinsiyet kalıplarının Roman kadınlarının katılım performansına nasıl etki ettiği ortaya konmaya çalışılmıştır. Roman kadınının katılımı dört alan üzerinden analiz edilmiştir: Aile kararlarına katılım, toplumsal yaşama katılım, siyasal süreçlere katılım ve çalışma yaşamına dahil olma. Araştırma, İzmir'de yaşayan Roman kadınlar üzerinde gerçekleştirilmiştir. Romanların en fazla oranda yaşadığı Konak, Alsancak ve Bergama ilçelerinden farklı yaşlardan 36 kadın ve 5 kanaat önderi araştırma örneklemini oluşturmuştur. Araştırma kapsamına alınan kadınlar, yaş ve eğitim düzeyi üzerinden üç gruba ayrıştırılarak kendilerine kartopu yöntemiyle ulaşılmıştır. Yarı yapılandırılmış bir soru formu üzerinden katılımcılarla yüz yüze derinlemesine mülakat yapılmıştır. Araştırma bulgularına göre Roman kadınları, Roman kültürünün aile içinde kadına verdiği değerden dolayı aile kararları üzerinde söz sahibi iken; toplumsal, siyasal ve iktisadi yaşama katılım süreçlerinde çifte kimliğinden dolayı aşılmaz engellerle karşılaşmaktadır. Roman kültüründe yaşlı kadına ve kaynanaya olan saygının sonucunda kadın aile içinde belirleyici bir konumdadır. Ancak aile dışına çıktığı anda etnik kimliğinden kaynaklanan ezilme ve dışlanma mekanizmasıyla karşı karşıya kalmaktadır. Roman kadınının ayrımcılığa ve dışlanmaya maruz kalmasında rol oynayan ana kimlik etnik kimliği olup toplumsal cinsiyet kimliği ondan sonra gelmektedir. Türk toplumunda ve kültüründe yer alan Roman karşıtı algı, değer yargısı, ön yargı ve bilinçaltı, aile dışındaki yaşamın her alanında Roman kadınını bulmakta, bu da onun toplumsal, siyasal ve iktisadi yaşama katılımında olumsuz yönde rol oynamaktadır.

This study investigates gender roles and its reflection on participation performance of Roma women. The study is based on the intersectionality perspective developed within the Third Women Movement and drawing attention to the "multiple oppression" at the intersection of diverse identities. The participation performance of Roma women has been analyzed in four areas: participation in family decisions, participation in social activities, participation in political processes, and participation in working life. The research was carried out on Roma women living in Izmir. The research sample consisted of 36 women from different ages and 5 opinion leaders both from Konak, Alsancak and Bergama districts where the highest proportion of Roma are living. The women included in the study were divided into three groups based on their age and education level and they were reached through the snowball sampling method. The participants were interviewed face to face through a semi-structured question form. According to the findings of the research, while Romani women have a say in family decisions due to the value the Romani culture attaches to women, they face fundamental obstacles because of their double identity in the processes of participation in social, political and economic life. As a result of the respect for the old woman and mother-in-law in the Roma culture, the woman has a determining position in the family. However, as soon as she leaves the family, she faces the oppression and exclusion mechanisms arising from her ethnic identity. The main identity that plays role in the Roma women's exposure to discrimination and exclusion is ethnic identity, and gender identity comes after it. Anti-Roma perception, value judgment, prejudice and sub-consciousness in Turkish society and culture find Roma women in all areas of life outside the family and play a negative role in their participation in social, political and economic life.