Kur'ân-ı Kerim'de insanın temel ihtiyaçları -Maslow'un ihtiyaçlar hiyerarşisiyle karşılaştırmalı-

Abstract

Bu tezin amacı insan davranışlarını yönlendirmede büyük öneme haiz olan ihtiyaçların, insanı bütüncül bir yaklaşımla vurgulayan Kur'ân'da nasıl ele alındığı ve bu ihtiyaçların Maslow'un kuramıyla olan benzerliklerini ve farklılıklarını incelemektir. Çalışmada takip edilen yöntem, tarama modelidir. Veri toplama aracı olarak nitel veri toplama araçlarından doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırma süreci sonunda elde edilen veriler tematik incelemeye tabi tutulmuştur. İnsanın ihtiyaçlarını özgün bir yaklaşımla ele alan Maslow genelde Kur'ân'ında değindiği fizyolojik, psikolojik ve sosyolojik ihtiyaçları ele almıştır. Ancak Maslow'un kuramında yer almayan temel konu insanın manevi ihtiyaçlardır. Maslow insanın gerçek doyumunu inanç ve kulluktan bağımsız olarak kendini gerçekleştirme ihtiyacının tatmin olmasına bağlamaktadır. Bunun tam aksine Kur'ân gerçek doyumu inanç ve inancın şekillendirdiği bir hayat biçimine bağlamaktadır. Bu bağlamda Maslow'un hiyerarşisinde bulunmayan ihtiyaçlar Kur'ân tarafından kapsamlı bir şekilde ortaya konulmuştur. Kur'ân'ın insanın ihtiyaçlarını ele alış biçimi incelendiğinde Maslow'un ihtiyaçlar hiyerarşisiyle benzer ihtiyaçların olmasının yanı sıra bir takım temel farklılıkların olduğu da anlaşılmaktadır. Neticede Maslow kuramının insanın ihtiyaçlarının tamamını kapsamadığı görülmüş bu hususta Kur'ân'ın bütünüyle yetkin ve kapsamlı bir kaynak olduğu sonucuna varılmıştır.

The aim of this thesis is to examine how the needs, which are of great importance in guiding human behavior, are handled in the Qur'an, which emphasizes human with a holistic approach, and the similarities and differences of these needs with Maslow's theory. The method followed in the study is the scanning model. As a data collection tool, document analysis method, one of the qualitative data collection tools, was used. The data obtained at the end of the research process were subjected to thematic analysis. Addressing human needs with a unique approach, Maslow generally dealt with the physiological, psychological and sociological needs he mentioned in the Qur'an. However, the main subject that is not included in Maslow's theory is the spiritual needs of man. Maslow attributes the true satisfaction of man to the satisfaction of the need for self-actualization, independent of belief and servitude. On the contrary, the Qur'an attributes true satisfaction to faith and a way of life shaped by belief. In this context, the needs that are not found in Maslow's hierarchy have been comprehensively revealed by the Qur'an. When the Qur'an's handling of human needs is examined, it is understood that there are some basic differences as well as similar needs with Maslow's hierarchy of needs. As a result, it has been seen that Maslow's theory does not cover all human needs, and it has been concluded that the Qur'an is a completely competent and comprehensive source in this regard.