Yaşlılarda psiko-sosyal sağlık sorunları

Abstract

Bu Bölümde Neler Öğreneceğiz?: Bu bölümde yaşlılıkta sık görülen depresyon, deliryum, demans, ve ihmal ve istismar konularına yer verilecektir. GİRİŞ: Yaşlı bireylerin sağlık sorunları, ekonomik sorunları yanında sosyal ve psikolojik birçok sorunu vardır. İleri yaş, bir yandan sahip olunan yaşam deneyimleri sayesinde stres faktörleri ile baş edebilmede avantajlar sağlarken, diğer yandan fiziksel becerilerde yetersizlikler, sosyal iletişimde zorluklar ve kimi zaman hayatı da tehdit eden ve birçoğu bir arada olabilen fiziksel, psikolojik, sosyal sıkıntıları da beraberinde getirir.1 Aslında tüm insanlar için bu tür sorunlarla karşılaşmak söz konusudur, ancak çeşitli sorunların etkileri yaşlılarda daha fazladır. Yaşlılığın bir sorun olması modernizmin bir sonucu olduğu gibi, yaşlının karşılaştığı psiko-sosyal sorunlar da yenidir ve modern dönemin sorunudur. Örneğin kırsal kesimde yaşlı, ailesi ile birlikte kalır, akrabalığa önem verilir ve genç yetişkin çocuklar babalarının yanında açıkça konuşmaz, yanlarında sigara içmezler. Türk toplum geleneğinde yaşlılara karşı saygı gösterilir; ancak bu durum kırsal kesimde yaşlılarla gençler arasında kuşak çatışmasına yol açmaz. Kuşak çatışması, yaşlıya karşı saygılı olmama, sanayileşme ve kentleşmeye bağlı olarak toplumda yaşanan değişim ve dönüşümler, değer yargılarında da değişime neden olmuştur. Yine aynı nedenlerle yaşlıdaki rol ve statü değişimi de yaşlının karşılaştığı bir başka psikososyal sorundur. Sanayileşme ve kentleşmeye bağlı olarak aile yapısının geniş aileden çekirdek aileye doğru bir değişim olmuştur. Aile yapısındaki bu değişim yaşlının görev ve sorumluluklarında değişikliğe uğramasına neden olmuştur. Geniş ailede, yaşlılar yakın akrabaları ile bir arada yaşarlardı. O zaman ailenin tek otoritesi, en yaşlı erkekti. Yaşlı, çocuklarını ve yakınlarını koruma bakma görevi ile kendini sorumlu sayıyordu. Çekirdek ailede ise yaşlı tek başına kalmıştır veya eşiyle birlikte onunla yaşama durumunda kalan bir yaşlı olmuştur. Aile içindeki eski rolü ve statüsü değişmiştir. Tüm bunlar yaşlıları depresyon, demans, deliryum, ihmal ve istismar sorunlarıyla karşı karşıya getirmektedir.