Sağlık bilimleri fakültesi öğrencilerinin tıbbi hata tutumlarının belirlenmesi

Abstract

Amaç: Özellikle teknolojideki hızlı ilerlemeler sağlık profesyonellerinin tanı ve tedavilerini etkilemekte bakım planlarının ve tıbbi uygulamalardan doğabilecek hata kaynaklarının yeniden gözden geçirilmesini zorunlu kılmaktadır. Amaç mümkün olduğunca hatayı minimize etmek, hasta bakımını etkin bir biçimde sunabilmektir. Bu kapsamda bakım kaynaklı olası istenmeyen olayları (tıbbi hataları) önlemeye yönelik hasta güvenliği programlarının sağlık yönetiminde ele alınmasının önemi gün geçtikçe daha da artmaktadır. Tıbbi hatalar hasta güvenliğinin zeminini oluşturmaktadır. Tıbbi hata türleri sağlık profesyonellerinin görevlerini yerine getirirken en sık karşılaştıkları ve yol açtıkları hata türlerini içermektedir. Bu bağlamda hata oranlarının azaltılabilmesi için sağlık profesyonellerinin tıbbi hatalara karşı tutumlarının belirlenmesi büyük önem taşımaktadır. Bu kapsamda çalışmanın amacı, geleceğin birer sağlık profesyoneli olacak olan sağlık bilimleri fakültesinde öğrenim gören öğrencilerin tıbbi hata tutumlarının ve ilişkili faktörlerin belirlenmesidir. Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı tipte olan bu araştırmanın evrenini İstanbul ilinde Avrupa yakasında faaliyette bulunan bir vakıf üniversitesinin sağlık bilimleri fakültesinde eğitim gören Beslenme ve Diyetetik. Sosyal Hizmet, Hemşirelik ve Sağlık Yönetiminden toplam 732 öğrenci oluşturdu. Araştırmada örneklem seçimine gidilmeyip, evrenin tamamına ulaşılması hedeflendi. Araştırmaya katılmayı kabul eden öğrenciler araştırma kapsamına alındı. Ancak çalışmaya katılmayı kabul etmeyen ve verilerin toplandığı günlerde okula devam etmeyen 509 öğrenci araştırmanın örneklemi kapsamına alınamadı ve örneklemi 223 öğrenci oluşturdu. Aştırmanın verileri 01-30 Nisan 2019 tarihleri arasında anket yöntemi ile toplandı. Veri toplama aracı olarak, araştırmacılar tarafından literatür doğrultusunda oluşturulan, "Tanıtıcı Bilgi Formu" ve Güleç ve İntepeler' in (2013) geliştirdikleri Tıbbi hatalarda tutum (THTÖ) ölçeğidir. Bilgilerin değerlendirilmesinde SPPS 25.0 istatistik paket programı kullanıldı. Sürekli değişkenler ortalama±standart sapma, kategorik değişkenler sayı veya yüzde ile gösterildi. Değişkenlerin dağılımının normal olup olmadığını değerlendirmek için Kolmogorov-Smirnov testi kullanıldı. Değişkenlerin normal dağılım gösterdiği belirlendi. İstatistiksel karşılaştırmalarda normal dağılım gösteren değişkenler; Bağımsız iki örneklem testi ve ikiden fazla değişkenler için One Way ANOVA testleri kullanılarak değerlendirildi, p<0,05 istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi. Bulgular: Çalışmaya dâhil olan 223 öğrencinin yaş ortalaması 21,73±1,85 olup %98,72si 20-24 yaş grubu aralığındadır ve %82,5'i kadındır. Öğrencilerin %32,7' si (n=73) Sağlık Yönetimi, %24,2'si Sosyal Hizmet (n=54), %16,1'i (n=36) Hemşirelik, %27'si Beslenme ve Diyetetik (n=60) bölümü öğrencisidir. Öğrencilerin Tıbbi Hata Tutum Ölçeğinden aldıkları toplam puan 3,28±,07 olup, orta düzeydedir. Tıbbi hata tutumunu etkileyen faktörler ile ölçek toplam puanı arasındaki ilişki incelendiğinde; Öğrencilerin bulundukları bölüm değişkenine göre Hemşirelik programı öğrencilerinde (p<0,05) anlamlı fark bulundu. Öğrencilerin cinsiyet ve yaş değişkenine göre ölçek puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı (p>0.05) fark yoktu. Bölümlerin kendi sınıfları arasında ikinci sınıftan son sınıfa kadar olan öğrencilerin ölçek puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı (p<0,0] fark saptandı. Ayrıca hasta güvenliği eğitimi alan öğrenciler ile almayanlar arasında da anlamlı (p<0.05) fark bulundu. Sonuç: Geleceğin sağlık profesyonelleri olacak sağlık bilimleri fakültesi öğrencilerinin farklı tıbbi hataların ve hata bildiriminin öneminin farkındalığının orta düzeyde olduğu saptandı. Sağlık profesyonelleri bilgi düzeyleri, konu ile ilgili duyguları veya davranışlarıyla tıbbi hataya karşı tutumlarını olumlu yönde geliştirmek için tıbbi hatalar ve hasta güvenliği eğitimlerinin ders konuları olarak anlatılması önerilmektedir.

Objective: Rapid advances in technology, in particular, affect the diagnosis and treatment of healthcare professionals, making it imperative to review the care plans and sources of errors that may arise from medical practices. The aim is to minimize the error as much as possible and to offer patient care effectively. In this context, the importance of addressing patient safety programs to prevent possible unwanted events (medical errors) in health management is increasing day by day. Medical errors are the basis of patient safety. Types of medical errors include the types of errors that health professionals often encounter or cause when performing their duties. In this context, it is very important to determine the attitudes of health professionals towards medical errors in order to reduce error rates.In this context, the aim of the study is to determine the medical error attitudes and related factors of the students studying in the health sciences faculty, which will be health professionals of the future. Materials and Methods: The population of this descriptive study consisted of 732 students from Nutrition and Dietetics, Social Work, Nursing and Health Management who were educated in the faculty of health sciences of a foundation university operating on the European side in Istanbul. In the research, it was aimed to reach the whole universe. Students who accepted to participate in the study were included in the study. However, 509 students who refused to participate in the study and did not attend school on the days when the data were collected could not be included in the sample of the study and the sample consisted of 223 students. The data of the study were collected between 01-30 April 2019 by questionnaire method. As an instrument of data collection, the Tan Introductory Information Form oluştur, which was developed by the researchers in line with the literature, and the Attitude Towards to Medical Errors Scale developed by Güleç and İntepeler (2013). SPPS 25.0 statistical package program was used to evaluate the data. Continuous variables were expressed as mean ± standard deviation and categorical variables as numbers and percentages. Kolmogorov-Smirnov test was used to evaluate whether the distribution of variables were normal or not. Variables showed normal distribution. Variables showing normal distribution in statistical comparisons; Two independent samples t-test and One Way ANOVA tests were used for more than two variables, p <0.05 was considered statistically significant. Results: The average age of 229 students who participated in the study was 21.73 ± 1.85 and 98.72% were in the 20-24 age group and 82.5% were women. 32.7% (n = 73) of the students were Health Management, 24.2% were Social Work (n = 54), 16.1% (n = 36) were Nursing, 27% were Nutrition and Dietetics ( n = 60) students. The total score of the students from the Attitude Towards to Medical Errors Scale was 3.28 ± 07 and it was medium level. When the relationship between the factors affecting medical error attitude and the total score of the scale was examined; There was a significant difference between nursing program students (p <0,05) according to the department variable. There was no statistically significant difference (p> 0.05) between the mean scores of the students according to gender and age. There was a statistically significant difference (p <0.05) between the first grade and the last grade among the departments' own classes. There was also a significant difference (p <0.05) between students who received patient safety education and those who did not. Conclusion: It was determined that the awareness of the importance of different medical errors and error reporting among the health sciences faculty students who will be the health professionals of the future is moderate. It is suggested that medical errors and patient safety training should be explained as course subjects in order to improve health professionals' knowledge levels, feelings and behaviors related to the subject and their attitudes towards medical errors in a positive way.