Mantıku’t-tayr (Kuş Masalları) projesinin öğrenci görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi

Abstract

Ferîdüddin Attâr (ö. 618/1221) tarafından 1187 yılında kaleme alınan ve Gülşehrî tarafından Türkçe’ye tercüme edilen Mantıku’t-tayr, dil ve değerler açısından zengin tasavvufî bir metindir ancak günümüzde yeterince tanınmamaktadır. Bu araştırma ile metnin günümüze taşınarak öğrencilere ulaştırılması amaçlanmıştır. Böylelikle Türkçenin yaşatılması, gelecek nesillere güçlü bir şekilde aktarılması ve Mantıku’t-tayr’da farklı insan tiplerini temsil eden kuşlar üzerinden öğrencilere temel değerlerin ve ahlâkî öğretilerin ulaştırılması hedeflenmiştir. Bu çerçevede, bir proje olarak hazırlanan Mantıku’t-tayr eserinin içeriği, masal anlatma geleneğinden yararlanılarak, minyatürler eşliğinde, ortaokul ve lise öğrencilerine, yaş düzeyine uygun biçimde sunulmuş ve ardından katılımcıların kuş masallarına ilişkin görüşleri değerlendirilmiştir. Araştırmada, nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu, 2020-2021 öğretim yılı bahar döneminde Millî Eğitim Bakanlığına bağlı İstanbul ili, Üsküdar ilçesinde bulunan bir devlet okulu ve bir de özel okulda öğrenim gören on dokuz öğrenciden oluşmaktadır. Veriler, araştırmacılar tarafından oluşturulan yarı yapılandırılmış görüşme formlarıyla elde edilmiştir. Verilerin analizinde içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlar şu şekilde sıralanabilir: Katılımcılar eserdeki karakterlerin farklı yönleriyle özdeşim kurmakta; zaafları, problemleri, hırsları, istekleri, vazgeçemedikleri ile benzeştiklerini ifade etmektedirler. Katılımcıların cevapları, eserdeki karakterlerin kendilerinden ve çevrelerindekilerden izler taşıdığı doğrultusundadır. 14. yüzyılda yazılmasına rağmen farklı mizaçları, karakterleri yansıtmakta başarılı ve güncel bir eserdir. Katılımcıların eserden farklı mesajlar çıkarması eserin zengin içeriğini yansıtmaktadır. Pek çok değeri ihtiva eden eserde, katılımcıların görüşleri çerçevesinde azim/gayret; farkındalık/özüne dönme ve dünyaya aşırı bağlanmama gibi değerlerin öne çıktığı görülmektedir. Çalışma sonunda öğrenciler pek çok yeni sözcüğü kelime dağarcıklarına eklediklerini ifade etmişlerdir. Eserin, ana dil eğitiminin yanısıra karakter ve değer eğitiminde de kullanılabilecek önemli bir metin olduğu söylenebilir.

Mantik al-tayr, written by Farid al-Din Attar (d. 618/1221) in 1187 and translated into Turkish by Gulshehrî, is a mystical text rich in language and values, but it is not known enough today. With this study, it was aimed to bring the text to present day and deliver it to students. Thus, it was targeted to preserve Turkish language, pass it onto future generations in a strong way, and transfer basic values and moral teachings to students through the birds representing different human types in Mantik al-tayr. In this context, the content of the work which was prepared as a project, was presented to secondary school and high school students based on their age level by making use of traditional fairy taletelling, accompanied by miniatures. After the presentation, the participants' views on bird tales were evaluated. A case study design, one of the qualitative research methods, was employed in the study. The study group consisted of nineteen students studying in a state and a private school located in Üsküdar district of Istanbul province in the spring semester of the 2020-2021 academic year. Although it was written in the 14th century, it is a successful and up-to-date work that reflects different temperaments and characters. The participants’ additional work messages reflect the work’s rich content. The data were obtained using semi-structured interview forms prepared by the researchers. The content analysis method was used to analyze the data. The results obtained from the study can be listed as follows: The participants identified themselves with different aspects of the characters in the work and linked them to their weaknesses, problems, ambitions, and desires. The students indicated that they added many new words to their vocabulary. It can be said that the work is an important text that can be used in character and values education as well as mother tongue education.