Ahşap Çandı Camilerin Mimarisi ve Koruma Önerileri: Kocaeli Orhan Gazi (Işıklı) Camisi Restorasyonu

Abstract

Ahşap çandı, tarih öncesi devirlerden 19. yüzyıla kadar uygulanmaya devam eden, ahşapların üst üste yığma sistemde inşa edildiği, özellikle Karadeniz Bölgesinde görülen bir yapım tekniğidir. Ahşap tomruk veya kerestelerin çandı tekniğinde oluşturduğu dörtgen kasnak duvarları, temelsiz olarak toprağa oturtulmaktadır. Erken Osmanlı döneminde ilk fethedilen bölgelerde ibadet ihtiyacını hızlı bir şekilde karşılamak üzere ahşap çandı sistemli çok sayıda cami inşa edildiği görülmektedir. Özellikle Kocaeli, Sakarya ile Samsun arasındaki bölgede, Orhan Gazi döneminden kalma pek çok çandı cami vardır. Kırsal mimaride serender, depo ve mescit yapılarında görülen bu teknikle yapılmış yapıların birçoğu metruk durumda olup, kaybedilmeye yüz tutmuş mimari miras değerleridir. Bu çalışmada Kocaeli ili, İzmit ilçesi, Bağlıca Köyü’nde yer alan Orhan Gazi (Işıklı) Camisi’nin mimari özelikleri, yapım tekniği ve malzemeleri, dönem içerisinde aldığı ekler ve koruma sorunları mimari belgeleme çalışmaları ile yapının özgününe ilişkin izler üzerinden analiz edilmiştir. Ahşap çandı sistemli yapıların sürdürülebilirliğinin sağlanmasında özgün mimarisinin, yapım tekniğinin ve malzemesinin korunması ile günümüz ihtiyaçlarına cevap verecek alt yapı planlamalarını bir arada düşünülmesi, restorasyon çalışmalarının özenle yürütülmesi gerekmektedir. Yerel halk için manevi önem taşıyan Işıklı Camisi, restorasyon çalışmalarının ardından tekrar kullanılmaya başlanmıştır. Bu çalışmada yapının mimari özellikleri ile onarım müdahaleleri değerlendirilmiştir.

"Çandı" is a wooden construction technique used from prehistoric times to the 19th century, in which woods are built in a stacked system, especially in the Black Sea Region. The rectangular pulley walls formed by wooden logs or timbers in the "çandı" technique were placed on the ground without a foundation. In the early Ottoman period, it is seen that many mosques with wooden "çandı" systems were built in order to quickly meet the need for worship in the first conquered regions. Especially in the region between Kocaeli, Sakarya and Samsun, there are many Çandı mosques from the Orhan Gazi period. Many structures built with this technique, seen in serender, warehouse, and mosque structures in rural architecture, are in derelict condition and are heritage values on the verge of being lost. In this study, the architectural features, construction technique and materials, annexes, and preservation problems of the Orhan Gazi (Işıklı) Mosque, located in the Bağlıca Village of Kocaeli, İzmit were analyzed through architectural surveys and traces of the original of the building. To ensure the sustainability of wooden çandı system structures, it is necessary to consider the infrastructure plans that will meet today's needs together with the preservation of the original architecture, construction technique, and materials; the restoration works should be carried out carefully. Işıklı Mosque, which is of spiritual importance for the local people, has started to be used again after the restoration works. This study evaluated the architectural features of the building and restoration interventions.